دلایل چین و چروک پوست :
لازمست که ابتدا با ساختمان پوست آشنا شوید،سپس به روند چین وچروک پوست خواهیم پرداخت.
پوست ، وسیعترین عضو زنده بدن ، درحقیقت یکی ار پیچیده ترین ، جالبترین و پرکارترین اعضاء نیز به شمارمی آید.
وظایف پوست :
بدن را در مقابل آسیبهای مکانیکی ، حرارت وتابش شدید نور محافظت می کند .
از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میکروبها و میکرو ارگانیسمها به بدن جلوگیری می نماید .
برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و کبد را دفع میکند.
هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می کند.
به عنوان یک عضو لامسه خارجی ، پیامهای حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراکز عصبی منتقل می کند .
به کمک سلولهای لانگرهانس ، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید .
اجزا و ساختمان پوست :
در هر اینچ مربع از پوست ، با ضخامت متغیر بین 1 تا 4 میلیمتر ، اجزا ی متعددی را می توان مشاهده نمود که با تعداد شگفت آوری در کنار هم به ایفای نقش خود می پردازند. 650 غده ترشح کنندهُ عرق, 65 فولیکول مو , ، بیش از 17 متر مویرگهای ظریف خونی ، هزاران سلول حس لمس ، پایانه عصبی و سلولهای لانگرهانس در هر اینچ مربع از پوست در کنار هم قرار دارند که علاوه بر آنها سلولها ی ملانو سیت ( سازنده ملانین ) را نیز باید اضافه نمود .
لایه های پوست :
لایه های پوست مثل یک کیک بوده وبا ضخامت ورنگ های مختلف روی هم چیده شده اند.
پوست از لایه های مختلفی تشکیل شده که عبارتند از:
1- لایه اپیدرم یا روپوست (EPIDERMIS)
2- لایه درم یا پوست (DERMIS)
3- لایه هیپو درم یا زیر پوست (HYPO DERMIS)
اپیدرم :
این لایه سطحی ترین لایه پوست می باشد و بیشتر شامل سلولهای مرده و شاخی است. ضخامتش از 0.04 تا 1.6 میلی متر متغییر می باشد .سلولهای لانگرهانس که ایمنی پوست را برعهده دارد ، ملانوسیتها و آنزیم تیروزیناز که عهده دار تولید رنگدانه های ملانین و تنظیم رنگ پوست است ،که افزایش حجم وتعداد آنها میتواندموجب ایجاد لک شود.در این لایه قرار دارند. محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر پاک کننده ها ،لایه بردار ها ، ترمیم کنند ه ها یا مرطوب کننده ها نیز بر این لایه تاثیر می گذارد .
اپیدرم مسئول زیبایی و شادابی ظاهری پوست است .
پوست را در مقابل خشک شدن ( از دست دادن رطوبت ) ، نفوذ مواد شیمیایی مضر ومیکروبها حفاظت می نماید .
اپیدرم یک لایه فعال متابولیکی است که سنتز چربیها (لیپیدها ) را برعهده دارد .
اولین سد دفاعی در مقابل حمله مواد اکسید کننده در بدن به شمـار می رود.
عوامـل مقـابله کننـده با رادیـکالـهای آزاد نظـیـر ویـتامـین E ، ویتامینC و Superoxide Dismutase در این لایه قرار دارند.
قابلیت نگهداری مقادیر متنابهی از سرامیدها و glycosaminoglycons را دارا می باشد .
اپیدرم حاوی مقدار زیادی آب است . هرچه بدن جوانتر باشد ، آب بیشتری در پوست وجود دارد .با افزایش سن ظرفیت نگهداری آب در پوست کاهش می یابد و در نتیجه پوست به سمت خشک و چروک شدن متمایل می گردد .
اپیدرم ، علاوه بر این ، اولین سد دفاعی بدن در مقابل هجوم میکروبی محیط اطراف بدن به شمار می آید که در این میان عملکرد خود را مدیون حضور سلولهای لانگر هانس می باشند .
سلولهای لانگرهانس بسیار به تابش اشعه ماوراء بنفش حساسند .حتی تابش خفیفی از اشعه ماوراء بنفش قادر است سلولهای لانگرهانس را از بین ببرد که این مسئله می تواند به کاهش ایمنی سطح بدن منجر شود .
همچنین با افزایش سن ، به طور طبیعی تعداد این سلولها کاهش می یابد که این خود می تواند دلیلی برای افزایش شیوع سرطان در افراد مسن نسبت به جوانان باشد .
در سطوح تحـتانی لایه اپیـدرم ، سلولـها از طریق تقسیم میتـوزی ، تکثیر می یابند . هر سلول ، با حفظ سلول والد توانایی تولید یک سلول جدید را نیز دارا می باشد . سلول جوانتـر در جای خـود باقی مانده و سلول پیـرتر از لایـه های اپیدرم رد شده و به سطح می رسد . این سلولها ضمن حرکت خود به سطوح بالاتر با ماده ای به نام کراتین پرمی شوند وآب و چربی خود را از دست می دهند .فسفولیپید موجود در آنها به گلیکـو لیپید ، کلستـرول و سرامیدها تبدیل می شود .در پایان حرکت به صورت لایه ای از سلولها ی مرده روی سطح پوست قرار می گیرند .
بدن انسانها عموما“ شباهت زیادی بهم داشته و تنها در موارد جزئی با هم متفاوت می باشد .پوست نیز از این مقوله مستثنی نمی باشد جنسیت، مهمترین عامل ایجاد تفاوت در پوست است.
درم :
در زیر لایه اپیدرم واقع شده است. این لایه مهمترین بخش پوست است که وظیفه حفظ آب ، سفتی ، و قابلیت ارتجاعی پوست را دارد. این لایه 5 تا 7 برابر ضخیمتر از اپیدرم است و به وسیله یک غشاءپیوندی پایه به آن متصل شده است .
درم از یک غشاء ضخیم ارتباطی تشکیل شده است که در حقیقت شبکه بهم بافته ای است از مویرگها ی خونی و لنفی ، رشته ها وپایانه های عصبی وحسی ،کلاژن و فیبرهای پروتئینی الاستین که وظیفه آنها نگهداری و حفظ رشته های عصبی می باشد .فولیکول های مو ، مویرگهای خونی ، غده های چربی و عرق نیز در این لایه قرار دارند . وظیفه اصلی این لایه حفظ استحکام و ارتجاع پوست می باشد .
وظایف اصلی درم :
اپیدرم را به کمک شبکه وسیع وظریف مویرگها ی خونی خود ، تغذیه می کند .
به کمک شبکه محکمی از کلاژن و رشته های پروتئینی الاستین، سبب استحکام بافت پوست می شود .
خاصیت ارتجاعی و کشسانی پوست را تامین می کند .
به عنوان یک منبع دخیره آب عمل می کند .
پوست را در مقابل آسیبهای مکانیکی محافظت می کند .
نقش مهمی به عنوان یک گیرنده حسی ویک تنظیم کننده داخلی بازی می کند .
فیبرهای پروتئینی کلاژن مسئول سفتی پوست می باشند.
فیبرهای پروتئینی الاستین موجب خاصیت ارتجاعی پوست می گردند.
مواد ژله مانند که نگهدارنده آب پوست می باشند و غنی از قند های ضروری (پلی ساکرایدها) است.
هیپودرم :
هیپودرم ،سومین و آخرین لایه پوست ،پوست را به بافتهای ماهیچه ای متصل می نماید .
این لایه به دلیل فراوانی سلولهای چربی، خاصیت ارتجاعی بسیار داشته و به عنوان ضربه گیر (مثل عملکرد فنرها در اتومبیل ) عمل می کند . ضربه گیری این لایه ، نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری مویرگهای خونی و پایانه های عصبی دارد .
پوست را می توان به یک ساختمان چوبی تشبیه کرد که هر یک از اجزای فوق ، یکی از بخشهای این ساختمان را تشکیل می دهند. لایه اپیدرم مانند سقف خانه است و لایه درم اساس و یا پایه ساختمان را تشکیل می دهد. کلاژن و الاستین هم مثل تیرهای عمودی و افقی هستند که به ساختمان استحکام می بخشند.
به طور کلی دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند :
1- غدد ترشح کننده چربی 2- غدد ترشح کننده عرق
معمولا دهانه هر کدام از غدد چربی به یک فولیکول مو باز می شود ، اما در بعضی از موارد در پای هر فولیکول مو چند غده چربی
وجود دارد که سبب تجمع چربی(sebum ) بر روی پوست می گردد.
غدد عرق عمیقا “ در داخل لایه های زیرین پوست ( درم) به صورت پایانه های فنری شکل ریشه دوانده اند که توسط یک لوله تو خالی جهت دفع عرق از لایه های بالاتر (اپیدرم یا روپوست )عبور کرده و دهانه کوچک آن در سطح پوست باز می شود .
شایان ذکر است تعریق سبب پاکسازی پوست که همانا خروج آلودگیها از خلال دهانه کوچک مزبور می باشد ، نمی گردد.
تفاوت پوست مردها وخانمها :
ترشحات غدد جنسی مردانه ، بر ضخامت پوست و استحکام لایه های درم می افزاید .
پوست مردان پر موتر و زبرتر از پوست زنان است.
غدد عرق ریز مردان بیشتر از زنان است .
ملانین بیشتری در سلولهای پوست مردان وجود دارد که به همین دلیل ، پوست مردان غالبا“ تیره تر از پوست زنان است .
پوست مردان به علت تولید بیشتر مواد مترشحه غدد چربی ، چربتر است .
مواد شیمیایی مترشحه از غدد زنانه ، پوست را صافتر و لطیفتر می کند.
موی بدن زنان کمتر ونازکتر از مردان است اما موی سرشان از نظر طول قابلیت رشد بیشتری دارد .
مردان به نسبت زنان ریزش موی بیشتری دارند . در سنین کهولت ، قسمتهایی از موی مردان کم پشت شده و بقیه به سفید یا خاکستری می گراید.
نژاد ، اثر بسیار اندکی بر روی پوست انسانها دارد و تنها تفاوت آن به پراکندگی غدد داخل پوست منحصر می شود .رنگ تیره بر سلولهای خاصی در پوست باز می گردد که تقریبا“ تعداد آنها در تمامی انسانها مشابه است در بعضی از نژادها ، سلولها بزرگتر بوده و تولید ملانین بیشتری می نماید.
سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست موروثی است .
عوامل تسریع چروک شدن پوست:
* عوامل داخلی:
1- ژنتیک2- عوامل هرمونی(بویژه در خانم ها)
* عوامل خارجی:
1- نور خورشید2- استرس3- بی خوابی
4- مصرف الکل5- دود سیگار6- آلودگی هوا
مهمترین عامل ایجاد چروک بعد از عوامل داخلی نور خورشید است.عوامل خارجی موجب به وجود آمدن رادیکالهای آزاد در پوست می شود.
رادیکالهای آزاد:
رادیکالهای آزاد ذراتی هستند که در اثر تاثیر عوامل خارجی در پوست ایجاد می شوند. این ذرات با هجوم به لایه درم پوست می توانند اجزای آنها را تخریب نمایند.به عبارت ساده تر رادیکالهای آزاد را می توان به موریانه تشبیه کرد که به آهستگی و پیوستگی درحال تخریب ستونها و سقف های خانه چوبی شما می باشند. ابتدا در ظاهر هیچ گونه مشکلی مشاهده نمی گردد ولی بر اثر مرور زمان سقف خانه فرو خواهد ریخت.
عملکرد رادیکالهای آزاد:
هنگامی که یک مولکول بر اثر تابش نور خورشید پر از انرژی می گردد از حالت پایدار خارج می شود و برای رسیدن به حالت پایدار به اجزای اصلی پوست هجوم آورده و موجب تخریب کلاژن و الاستین در پوست می گردد.
جلوگیری از ایجاد رادیکالهای آزاد:
مهمترین عامل خارجی که موجب ایجاد رادیکالهای آزاد می گردد نور خورشید است. بنابر این اولین سد دفاعی در برابر پرتوهای مضر خورشید استفاده از فرآورده های ضد آفتاب می باشد.
استفاده از ضد آفتاب به تنهایی نمی تواند از ایجاد رادیکالهای آزاد جلوگیری کند. اخیراً از ویتامین های مختلف بصورت موضعی و خوراکی هم استفاده می شود تا میزان آسیب ناشی از رادیکالهای آزاد را کاهش دهند به این گونه مواد ضد رادیکالهای آزاد گفته می شود. ویتامین های E وC بهترین هستند.
مواد آنتی اکسیدان یا ضد رادیکال:
به مواد ضد رادیکال آزاد گفته می شود که دارای مولکول های بسیار پایدار باشند و بتوانند رادیکالهای آزاد را پایداری کنند ، بدون آنکه خودشان ناپایدار شوند. بطور طبیعی مقداری از این مواد در بدن هر فرد ساخته می شود ولی قسمت عمده آنها توسط ویتامینها ، مواد معدنی ، میوه ها و سبزیجات تامین می گردد.ازجمله بهترین آنتی اکسیدانها میتوان از کاکائو، قهوه، چای سبز،اّمگا 3 موجود در ماهی،میوه ها وسبزیجات قرمز رنگ،نام برد.
خلاصه ای در باره ضد آفتابها :
-
اشعه ماورا بنفش خورشید اثرات ثابت شده ای بر روی افزایش انواعی از سرطانهای پوست ،تـسـریع و تـشـدید پـیری،افتادگی و چروک پوست و بـدتـر شــدن بـرخـی از بیماریهای پـوسـتی و ایجاد و تشدید لک صورت و کک و مک دارد.
به موادی که بتوانند از نـفـوذ اشعـه ماورا بـنـفـش به قسمتهای عـمقی اپیدرم و درم جـلوگـیری کـنند محـافـظ یا ضـد آفتاب می گویند . نحـوه اثر ا ین ضد آفتابها جذب یا انعکاس اشعه ماورا بنفش می باشد واز رسیدن آن به لایه های عمقی پوست جلوگیری میکنند. -
ضد آفتابها دو گونه هستند.
اول : ضد آفـتابـهای فـیزیکی: - با انعـکاس اشـعه از رسیدن آن به پـوسـت جـلوگـیری میکنند هـر مانـع فـیزیکی کـه این عمل را انجام دهد از این گروه میباشد مانند پمادهای حاوی اکسید زینک که از نـفـوذ اشعـه به روش انـعکاس آن جـلوگیری میکند. و یا مصرف کلاه لبه دار و حتی نقاب که مانع رسیدن اشعه به پوست میشوند را جزء این گروه به حساب می آورند
-
دوم : ضد آفتابهای شیمیائی:
- این گروه از ضد آفتابها از طریق جذب اشعه از رسیدن آن به لایه های عمقی پوست جلو گیری میکنند.
- عـیار محافظتی ضد آفتابها :
-
مقـدار جذب اشعه توسط ضد آفتاب را میگویند. هر چه این عـیار بالاتر باشد مقدار جذب اشعه نیز بیشتر میشود . در آب و هوای ایران عـیار محافـظـتی بالاتر از20 – 30 نیاز میباشد. هر چه اشعه در ناحیه ای مسـتـقـیم تر بتابد باید عیار را بالاتر انتخاب کنیم . در مناطق جنوبی ایران اشعه مستقیم تر تابش دارد . هر نوع ضد آفتاب با هر عیاری بیشتر از سه ساعـت روی پوست موثر نیست و باید بعد از ۳ ساعت تکرار شود.
بیشترین مقدار اشعه در فاصله زمانی ۱۰ صبح تا ۳ بعد از ظهـر به زمـیـن میـرسد.در این فاصـله زمانی از قرار گـرفـتن بطـور مستـقـیم در برابر اشعـه آفـتاب اجـتـناب شود. افرادی که پوست روشن دارند بیشترین صدمه را از اشعـه میگـیرند و نیاز است این افراد بیشتر مراقب باشند. در فعالیتهای روز مره از قبیل کوهنوردی – شنا – اسکی – فوتبال و غیرو حتما” از ضد آفتاب استفاده شود . اکثر ضد آفتابها در آب محلول بوده و با شستشو و شنا یا تعریق پاک میشوند و باید مصرف آن تکرار شود. در کـودکـان از سن ۶ ماهـگی به بعـد براحـتی میـتوان از ضـد آفـتابهای شیمیائی استفاده کرد ترکیبات موجود در ضـد آفـتاب مـیـتواند در بعـضی افراد حسـاسـیـت ایـجـاد کـند و بایـد نوع ضد آفتاب در این مواقع عوض شود. افرادی که جوش صورت دارند باید از ضـد آفـتابـهـای محلول و یا لوسیون استفاده کنند ; چون کرمها و پماد که چرب میباشند باعث بدتر شدن جوش صورت آنها میگردد .
استـفـاده از ضد آفتابها به معـنی ایـمـنی ۱۰۰% نـیـست و باید سایر موارد محافظتی را رعایت نمود .بالاترین محافظت دربرابر آفتاب ،استفاده از موانع فیزیکی مثل کلاه لبه دار یا پهن،دستکش،واستفاده از لباسهای روشن وبدون تخلخل میباشد.
به روزآوری : آذر 92
